Uiteraard was er op 21 december 2022 te Washington geen ruimte om de visie van de Russen op de geweldsescalatie in de Ukraïne te bespreken. De Russen waren agressor. En agressors deugen niet. Wat zij mochten vinden is irrelevant. Dat was met Woodrow Wilson in februari 1918, sprekende in Congress, óók zo. Hij had eigenlijk nooit een idee gehad van de imperialistische wedloop tussen Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk en evenmin van de achtergronden van de oorlog in 1904 tot 1905 tussen Japan en Rusland. Hij was een historicus van het USA-staatsrecht en een voorvechter van een representatieve democratie die recht deed wedervaren aan Wilsons inzichten. Hij erkende dat die niet breed ingedaald en gedeeld waren. Dat was jammer. Want iedereen met gezond verstand in de schedelpan zou moeten inzien dat ze voortreffelijk waren.
Maar Wilson was grootmoedig. Hij wilde ze wel inzichtelijk maken in Nijntjestaal, al deed dat aan de diepgang ervan afbreuk. Op deze basis moest hij dus ook wel Keizer Wilhelm II en zijn camarilla zien als onverbeterlijke booswichten die zelfs niet bereid waren dat onderricht te genieten. Ze waren dus te kwader trouw toen ze hun greep naar de wereldmacht deden in augustus 1914. Daarom moest de trap nu eindelijk voor een wereldforum van boven naar beneden tree voor tree schoon geschrobd worden. Wilson had wel begrepen via Lansing dat het Duitse staatsrecht heel anders was dan dat van de USA. Zo had de Rijksdag eigenlijk niets te vertellen over de defensie. Noch over de buitenlandse politiek. Dat waren zaken die die Keizer steeds in portefeuille had gehouden zonder opening van zaken te geven. Dat was een euvel waarover Wilson niet genoeg kon toornen. Het Duitse volk was van deze taakstellingen steeds onkundig gehouden.
Meer en betere democratie zou daaraan verhelpen, nadat Wilhelm rekenschap was gevraagd en gegeven voor een gerecht dat zou oordelen naar regelen van internationale moraal en ethiek. Wilhelm was oberster Kriegsherr geweest tijdens de bloedbaden van de oorlog, dat stond in de Rijksconstitutie. Dus was hij aansprakelijk. Die strafrechtelijke schuldbekwaamheid deelde zich mee aan de onderbevelhebbers van de krijgsmachtonderdelen. Wat Wilson nog behoefde was een organogram van die onderdelen en hun verbindingen onderling. Dan kon de zaak tegen Wilhelm vast uitgeroepen worden. Inmiddels was duidelijk geworden dat Wilhelm al op 8 december 1911 een kroonraad had gehouden waarin hij de oorlog gepland had. Terstond na 11 november 1918 waren de socialisten op de ministersposten in het nieuwe Duitse rijk gekomen en die hadden de archieven geopend. Waarom de Keizer steeds had volgehouden dat de oorlog hem opgedrongen was, dat deed nu echt niet meer terzake.
De zaak kon makkelijk verwezen worden naar een gerecht van de geallieerden. Het Duitse volk bleef daarbuiten. Het zou opgelucht zijn als de rechters de boze voorbedachte raad van de rijksregering aan de hand van die archieven hadden kunnen vaststellen. En oorspronkelijk vond Wilson dat dat ook nog maar het beste kon in Den Haag, ter inleiding van een derde Haagse Vredesconferentie. Daarin zou uiteindelijk ook de jurisprudentie van die rechters kunnen worden omgewerkt in een substantieve codificatie van de normen van humanitair oorlogsrecht. Dan was die oorlog tenminste nog ergens goed voor geweest. Dat de Duitsers uit de regeringskringen dat allemaal anders zagen, was vanzelfsprekend. Daar waren ze Duitsers voor die nooit veel van het volkerenrecht hadden verstaan. Noch van de rechtsgeschiedenis daarvan. De rechtmatigheid van de veroordelingen van hun leiders zou ook niet makkelijk indalen bij genoemd volk.
Aldus liet Wilson zich ook degelijk voorlichten tijdens de overtocht met het lijnschip “George Washington” waarmee hij met een omvangrijke staf de overtocht naar het Avondland maakte. Voor tegenstelde zienswijzen was hij immuun. Hij hoorde ze aan. En verwierp ze onmiddellijk tot diepe verontwaardiging van de experts in de Duitse en Europese geschiedenis die hij wel had doen embarkeren in New York aan boord van het van de Duitse rederij van Ballin gevorderde uiterst luxueuze passagiersschip dat een fantastische veelzijdige bibliotheek over de baren torste. Zijn aide de camp, colonel House, zijn innige vertrouweling en paladijn, merkte op dat Wilson alleen hoorde wat hem aangenaam was en wat dus zijn vooroordelen bevestigde. En verder dat de president niet goed kon hebben dat men hem tegensprak. Dat gevoel had Wilson zelfs al héél gauw.
Wie vaak gewaagde van andere gevoelens werd al gauw een vijand. Dat merkte House, toen hij trachtte duidelijk te maken dat Grey en Churchill al in de zomer 1914 plannen klaar hadden om de Britse vloot verrassingsaanvallen te doen verrichten op de Oostzeekusten van Duitsland, nog vóór de fatale schoten te Serajewo hadden geklonken. Zo was er op 21 december 2022 ook niemand die iets wilde weten van de verdergelegen motieven van Putin en zijn camarilla. En hun geopolitieke premissen. En hun visie op het recht van Rusland op een ongehinderde doorvaart voor Russische beurtvaart door Bosporus en Dardanellen. En hun opvatting dat op de ontbinding van het Warschaupact die van de NAVO had moeten plaatsvinden.